Ösümlik ösüş gormonynyň görnüşleri we wezipeleri

Ösümlik ösüş gormonlarynyň 6 görnüşi bar, oksin, Gibberellik kislotasy GA3, Sitokinin, etilen, abssis kislotasy we brassinosteroidler, BRs.

Ösümlik ösüş gormonyösümlik tebigy gormonlary ýa-da ösümlik endogen gormonlary diýlip hem atlandyrylýar, ösümliklerde öndürilýän organiki birleşmeleriň öz fiziologiki amallaryny kadalaşdyryp (öňe sürüp, saklap bilýän) mukdaryny aňladýar.

1. Ösümlik ösüş gormonynyň görnüşleri
Häzirki wagtda fitohormonlaryň bäş sany kategoriýasy bar, oksin, Gibberellik kislotasy GA3, Sitokinin, etilen we abssis kislotasy. Recentlyakynda brassinosteroidler (BRs) kem-kemden fitohormonlaryň altynjy esasy kategoriýasy hökmünde ykrar edildi.
1. auksin
(1) açyş: auksin açylan ösümlik gormonydyr.
(2) paýlanyşy: auksin ösümliklerde giňden ýaýrandyr, ýöne esasan güýçli ösýän we ýaş böleklerde paýlanýar. Mysal üçin: baldak ujy, kök ujy, tohumlandyrma kamerasy we ş.m.
(3) Ulag: Polýar transport (diňe morfologiýanyň ýokarky ujundan aşaky ujuna daşap bolýar we ters tarapa daşap bolmaýar) we polýar däl transport hadysalary bar. Baldakda floemiň üsti bilen, koleoptilde parenhima öýjükleri, ýaprakda bolsa damarlarda bolýar.

2. Gibberellik kislotasy (GA3)
(1) 1938-nji ýylda Gibberellik kislotasy GA3 diýlip atlandyryldy; himiki gurluşy 1959-njy ýylda ýüze çykaryldy.
(2) Sintez meýdançasy: Gibberellik kislotasy GA3 köplenç ýokary ösümliklerde bolýar we Gibberellic Acid GA3-iň iň köp işleýän ýeri ösümlikleriň ösýän ýeri.
(3) Ulag: Gibberellik kislotasy GA3 ösümliklerde polýar transporty ýok. Bedende sintez edilenden soň, ony iki tarapa, floemanyň üsti bilen, ksilemiň üsti bilen ýokary göterip we transpirasiýa akymy bilen ýokarlap bolýar.

3. Sitokinin
.
(2) Ulag we metabolizm: Sitokinin köplenç güýçli ösýän, dokumalary ýa-da organlary bölýän, ýetişmedik tohumlarda, gögerýän tohumlarda we miwelerde bolýar.

4. Abssis kislotasy
(1) açyş: Ösümligiň ýaşaýyş siklinde, ýaşaýyş şertleri amatly bolmasa, käbir organlar (miweler, ýapraklar we ş.m.) gaçar; ýa-da ösümlik möwsüminiň ahyrynda ýapraklar gaçar, ösmegini bes eder we guraklyga girer. Bu prosesleriň dowamynda ösümlikler ösüşi we ösüşi bökdeýän ösümlik gormonynyň bir görnüşini, ýagny abssis kislotasyny öndürýär. Şonuň üçin abssis kislotasy tohumyň ýetişmeginiň we stres garşylygynyň alamatydyr.
(2) Sintez edilýän ýer: Absis kislotasynyň biosintezi we metabolizmi. Ösümliklerdäki kökler, baldaklar, ýapraklar, miweler we tohumlar abssis kislotasyny sintez edip biler.
(3) Ulag: absis kislotasy ksilemde we floemde daşalyp bilner. Köpüsi floemada daşalýar.

5.Etilen
(1) Etilen, fiziologiki gurşawyň temperaturasynda we basyşynda howadan has ýeňil gazdyr. Sintez edilýän ýerdäki hereketler we daşalmaýar.
(2) higherokarky ösümlikleriň ähli organlary etilen öndürip biler, ýöne goýberilen etileniň mukdary dürli dokumalarda, organlarda we ösüş etaplarynda tapawutlanýar. Mysal üçin, ýetişen dokumalar az etilen goýberýär, meristemler, tohumlaryň gögermegi, ýaňy guran güller we miweler iň köp etilen öndürýär.

2. Ösümlik ösüş gormonynyň fiziologiki täsiri
1. Auksin:
Ösümlikleriň ösmegine kömek edýär. Öýjük bölünişigini öňe sürmek.
2. Gibberellik kislotasy GA3:
Öýjükleriň bölünmegine we baldaklaryň uzalmagyna kömek edýär. Bolt we güllemäge kömek ediň. Dynç alyş. Erkek gülleriň tapawudyny öňe sürüň we tohum goýmagyň derejesini ýokarlandyryň.
3. Sitokinin:
Öýjükleriň bölünmegine kömek edýär. Budlaryň tapawudyny öňe sürüň. Öýjükleriň giňelmegine kömek ediň. Gapdal budlaryň ösmegine kömek ediň we apikal artykmaçlygy aýyryň.

3. Ösümlikleriň ösüşini sazlaýjy gormonmy?
1. Ösümlikleriň ösüşini sazlaýjy gormondyr. Ösümlikleriň ösüş gormony ösümlikleriň ösüşini we ösüşini kadalaşdyrýan we gözegçilikde saklaýan ösümliklerde tebigy bar bolan himiki maddalary aňladýar. Oňa ösümlik endogen gormonlary hem diýilýär.
2. Ösümlikleriň ösüşini kadalaşdyrmak emeli sintez ýa-da çykarmak, şeýle hem mikrob fermentasiýasy we ş.m. arkaly alynýar we adatça ösümlik ekzogen gormonlary hem diýilýär.
.Agny, auksin, Gibberellik kislotasy (GA), Sitokinin (CTK), abssis kislotasy (ABA), etin (ETH) we brassinosteroid (BR). Bularyň hemmesi ýönekeý ownuk molekulaly organiki birleşmeler, ýöne olaryň fiziologiki täsiri gaty çylşyrymly we dürli-dürli. Mysal üçin, öýjükleriň bölünmegine, uzalmagyna we tapawutlanmagyna täsir edip, ösümlikleriň gögermegine, kök urmagyna, güllemegine, miwesine, jyns kesgitlemesine, guraklygyna we ýitmegine täsir edýär. Şonuň üçin ösümlik gormonlary ösümlikleriň ösüşini we ösüşini kadalaşdyrmakda we gözegçilikde saklamakda möhüm rol oýnaýar.